Родовиот јаз во платите сè уште е многу присутен во Европа. Неколку показатели укажуваат на нееднаквоста помеѓу жените и мажите во многу области, но економскиот живот е една од клучните области која најмногу ги погодува жените.
И покрај одредени подобрувања, жените сè уште трпат поради родовите разлики кога станува збор за плати, учество во работната сила, вработување и хиерархиски позиции на работното место.
Колку помалку заработуваат жените во однос на мажите?
Родовата нееднаквост во платите е тема за која сè повеќе се дискутира последниве години. Родовиот јаз во платите е значаен показател кој ја прикажува разликата помеѓу просечната бруто часовна заработка на мажите и жените, изразена како процент од просечната бруто часовна заработка на мажите.
Овој показател не ги зема предвид образованието, годините, работните часови или типот на работа. Во суштина, тој открива колку помалку заработуваат жените во споредба со мажите. Во 2022 година, родовиот јаз во платите изнесувал 12,7 проценти во ЕУ. Со други зборови, жените во просек заработувале 12,7 проценти помалку по час во споредба со мажите.
Тоа значи дека жените во просек заработуваат 87,3 евра за секои 100 евра кои ги заработуваат мажите. Накратко, на жените би им биле потребни дополнителни 1,5 месеци работа за да ја надоместат оваа разлика.
Родовиот јаз во платите значително варирал во земјите на ЕУ и во блокот на Европската асоцијација за слободна трговија (EFTA). Во 2022 година, во неколку земји бил поголем од 17 проценти.
Естонија го имала најголемиот родов јаз во платите, кој изнесувал 21,3 проценти, а потоа следеле Австрија (18,4 проценти), Швајцарија и Чешка (двете со 17,9 проценти). Луксембург со -0,7 проценти била единствената земја со негативен показател, што значи дека жените заработувале малку повеќе од мажите.
Извор: Freepik
Покрај Луксембург, Италија, Романија и Белгија имаа најнизок родов јаз во платите, помал од пет проценти. Германија (17,7 проценти) и Франција (13,9 проценти) имаат поголем јаз од просекот на ЕУ.
Дали родовиот јаз во платите се намалува во Европа?
Една од целите на Европската комисија е намалување на родовиот јаз на платите во ЕУ блокот. Дали има напредок во таа насока? Напредокот е стабилен, но бавен.
Меѓу 2012 и 2022 година, родовиот јаз во платите во ЕУ се намалил за 3,7 процентни поени, од 16,4 проценти на 12,7 проценти.
Во шест земји, поточно во Словенија, Летонија, Полска, Малта, Швајцарија и Литванија, родовиот јаз во платите се зголемил, движејќи се во опсег од 0,1 до 3,7 процентни поени.
Шпанија забележала најголемо подобрување во родовиот јаз во платите со пад од 10 процентни поени во овој период, а по неа следат Естонија (8,6 пп), Исланд (8,4 пп) и Луксембург (7,6 пп). Германија и Обединетото Кралство исто така забележале значителен пад од 5 пп и 4,7 пп, соодветно.
Извор: Freepik
Во 2022 година, родовиот јаз беше поголем во приватниот сектор отколку во јавниот сектор во 21 од 24 европски земји.
Според податоците на европската агенција за статистика Eurostat, тоа може да се должи на фактот дека платите во јавниот сектор обично се одредени според транспарентни платни скали кои подеднакво се применуваат на мажите и жените во ЕУ.
Родовиот јаз во платите беше поголем во јавниот сектор само во Португалија, Словенија и Финска. Кипар забележа негативен јаз (-0,2 проценти) во јавниот сектор, што значи дека жените биле подобро платени од мажите.
Состојбата во Македонија
Според Глобаниот индекс на родови јазови од 2022 година објавен од Светскиот економски форум, Македонија се наоѓа на 69. место со скор од 0,716 што означува генерално мало подобрување во сите супдомени, освен еден, а тоа е економска партриципација и можности каде што државата бележи и негативен тренд, односно пад од 97. на 106. место и има најнизок перформанс. Особено во областа на законодавци, високи функционери и менаџери каде оценката на земјата е најниска и се рангира на 114. од вкупно 146. места.
Според последните официјални податоци на Државниот завод за статистика за разлики во просечните примања од 2018 година јаз во примањата има во речиси сите професии и според овие податоци просечниот јаз во платата е 13,23 процентни поени.
Посвежи податоци има од 2021 година, но истите не се добиени од Завод за статистика, туку преку барање за пристап до информации од јавен карактер кое Реактор го упатиле од Управа за јавни приходи за просечни исплатени плати во 2021 година и евидентиран е просечен јаз во плата од околу 12 процентни поени што укажува на минимално намалување на јазот за три години од 2018.
ДЗС не води официјална статистика за тоа колку мажите заработуваат повеќе од жените. Такви податоци ДЗС водел до 2018 година, но оттогаш наваму државата не ги бележи овие податоци.
