Научниците открија нов извор на опасно „засекогаш хемиско“ загадување: Литиум-јонските батерии кои се наоѓаат во повеќето електрични возила.
Некои технологии на литиум-јонски батерии користат класа на хемикалии PFAS, или полифлуороалкилни супстанции, кои помагаат батериите да бидат помалку запаливи и да пренесуваат електрична енергија. Според рецензирана студија во списанието Nature Communications, научниците откриле високи нивоа на овие PFAS во примероци од воздух, вода, снег, почва и седименти во близина на фабрики што ги создаваат тие хемикалии во САД, Белгија и Франција.
PFAS се познати како “вечни хемикалии” затоа што брзо се натрупуваат во околината, луѓето и животните и не се распаѓаат во текот на илјади години. Тие се поврзани со низа здравствени состојби, вклучувајќи оштетување на црниот дроб, високо ниво на холестерол, премала тежина кај новороденчиња и хронични бубрежни заболувања.
Откритијата потенцираат дека префрлањето кон „чисти“ возила и обновливи извори на енергија е клучно за решавање на климатската криза, но доаѓа со низа на трговски компромиси кои сè уште се појавуваат и се премалку истражени. Иако околинските и здравствени влијанија на рударењето на литиум и други минерали употребувани во батерии, соларни панели, ветерни турбини и други технологии се добро документирани, дури сега истражувачите ги откриваат литиум-јонските батерии како извор на загадување со PFAS.
Скратувањето на емисијата на јаглероден диоксид со иновации како електрични возила е значајно, но не треба да доаѓа со споредниот ефект на зголемување на загадувањето со PFAS, се вели во студијата.
Според студијата, тоа е проблем од глобален интерес бидејќи литиум-јонските батерии се користат широм светот. Истата класа на PFAS во ниски нивоа беше скоро откриена во вода во Европа и Кина, но изворот на загадувањето не беше јасен.
Специфичната класа на PFAS се нарекува бис-перфлуороалкил сулфонимиди, или бис-FASIs. Научниците тестираа повеќе од десетина литиум-јонски батерии кои се користат во електрични возила и потрошувачка електроника како лаптопи, и пронајдоа различни концентрации на бис-FASIs.
Тешко е да се открие колку широко се распространети хемикалите во специфичните литиум-јонски батерии, бидејќи сè уште нема доволно истражувања, се вели во студијата.
Бис-FASIs се споредливи со “постарите познати” хемикалии како PFOA, делумно бидејќи се исклучително тешки за разградување и студиите покажуваат дека хемикалите го менуваат однесувањето на водните организми при ниски концентрации.
Студијата беше првата евалуација на еколошките влијанија на употребата на бис-FASI во литиум-јонски батерии. Ефектите на бис-FASIs врз луѓето сè уште не се истражени.
Научниците открија хемикалии на бис-FASIs многу поголеми од лимитите што ги постави Агенцијата за заштита на животната средина за PFAS во водата за пиење. Стратегиите за отстранување на PFAS од питката вода исто така можат да ги отстранат бис-FASIs, вели студијата, што треба да стане популарно поради регулациите на EPA.
Постојат други начини на изложеност на бис-FASIs. Податоците за емисија во воздухот покажуваат дека хемикалите можат да патуваат до области далеку од местата за производство. Исто така, можат да се испуштаат во околината од депонии, каде што завршуваат голем дел од литиум-јонските батерии.
Студијата вели дека само околу 5% од литиум-јонските батерии се рециклираат, а до 2040 година може да има околу 8 милиони тони отпад од литиум-јонски батерии.
Научниците се фокусирале на своето истражување во области близу до фабриките за производство на компаниите во Минесота, Кентаки, Антверпен во Белгија и Салиндр во Франција.
3M компанијата за производнство на електични автомобиле веќе со децении произведува PFAS и минатата година се согласи на спогодба во вредност од 10 милијарди долари поради фактот што компанијата загадила питка вода со „вечни хемикалии“ во неколку градови и населени места во САД. 3M изјави дека ќе ги прекине сите операции со производство на PFAS до крајот на 2025 година.