Желбата на човекот да ги надмине своите природни способности поттикнува голем дел од развојот на технологијата. Оваа желба, исто така, доведе до создавање и еволуција на роботиката, која првично служеше за автоматизирање на производствените процеси во текот на 1960-тите. Денес, индустриските роботи обезбедуваат помош и заштита на работниците во различни области. Роботите се користат за процеси кои бараат дополнителна сила и прецизност, како што се ракување, сечење, заварување и прскање хемикалии кои можат да бидат штетни за луѓето.
Во изминатите шест децении, роботите еволуираа, постепено добивајќи специјализирана намена. Во денешно време, роботите имаат значајна улога во земјоделството, транспортот, спроведувањето на законот, војската и домаќинствата. Сепак, значителното влијание што роботите го имаат врз човештвото е во медицината, каде што помагаат во лекувањето на пациентите.
Создавање нови можности
Долги години медицината е лидер во технолошкиот напредок, а вклучувањето на роботиката е одличен пример за тоа. Низа нови технологии, како што се хируршките роботи и егзоскелетите за рехабилитација, го менуваат начинот на кој пристапуваме кон здравствената заштита, создавајќи нови можности за грижа и лекување на пациентите.
Роботиката им овозможи на лекарите и хирурзите да вршат сложени процедури со зголемена точност и прецизност што доведува до помалку компликации и помала непријатност за пациентите. Пред само неколку децении, минимално инвазивните операции, како што се отстранување на жолчното ќесе или коронарниот артериски бајпас, беа многу покомплицирани. Дополнително, постоперативното закрепнување беше долготрајно и беа потребни месеци за целосно закрепнување.
Денес, медицинските работници ги користат роботите не само за изведување хируршки процедури, туку и за да обезбедат подобрена и сеопфатна грижа за своите пациенти. Имено, процесот на медицинското лекување може да биде долготраен и емоционално исцрпувачки, особено кога давателите на здравствени услуги имаат недостиг на персонал. Употребата на медицински роботи може да ги ублажи овие недостатоци и да донесе трансформација во процесот на заздравување, обезбедувајќи придобивки и за пациентите и за негувателите.
Напуштање на истражувачките лаборатории
Првично, роботите беа ограничени на истражувачките лаборатории. Таму, тие беа користени за автоматизирање на голем број рачни и повторувачки процеси. Ова им овозможи на научниците и техничарите да се концентрираат на постратешките задачи што водат до побрзи откритија и иновации.
Во денешно време, користењето на роботиката и автоматиката ги надмина истражувачките лаборатории. Повеќе области имаат корист од поефективните работни текови и намалувањето на ризикот што го овозможуваат роботите. На пример, роботите се способни самостојно да ги чистат и подготвуваат просториите за пациенти, намалувајќи го контактот во потенцијално опасните одделенија за заразни болести. Следно, роботите што работат со софтвер за идентификација на лекови со вештачка интелигенција заштедуваат време што обично се троши на одредување, усогласување и дистрибуција на лековите до болничките пациенти.
Со напредокот на технологијата, роботите ќе добиваат автономија сè до моментот кога ќе станат способни да извршуваат одредени задачи целосно сами. На крајот, здравствениот персонал ќе може да се посвети на обезбедување директна грижа за пациентите.
Придобивките од роботиката во здравството
Како што веќе споменавме, придобивките што роботите можат да ги овозможат ќе се рефлектираат во различни области во здравството. Можеби најповолните и најконструктивните достигнувања ќе се рефлектираат во побезбедна средина, ефикасни процеси во клиничката врвна грижа за пациентите.
Во болниците, каде што постои можност за изложеност на болести, се користат автономни мобилни роботи (AMR) за носење материјали и постелнина. Ова е од огромна важност за здравствениот персонал бидејќи ќе помогне да се зачува нивното здравје. Болничките инфекции може да се намалат со користење на роботи за чистење и дезинфекција, кои веќе се користат во стотици здравствени установи. Социјалните роботи, еден вид AMR, помагаат при преместување на креветите или пациентите, олеснувајќи го физичкиот товар на здравствените работници.
AMR може да ги поедностави обичните активности, да ги намали физичките барања од човечкиот персонал и да гарантира поконзистентни процедури. Понатаму, овие роботи можат да помогнат да се надмине недостигот на персонал. Со следење на залихите и нивно брзо купување, тие обезбедуваат постојана достапност на залихи, опрема и лекови онаму каде што има потреба. AMR за дезинфекција и чистење овозможуваат брзо дезинфекција и чистење на просториите, за да бидат навремено подготвени за пациентите. Ова му овозможува на болничкиот персонал да се концентрира на работата насочена кон пациентот и водена од вредности.
Медицинските роботи не се користат само за минимално инвазивни операции. Тие, исто така, поддржуваат интелигентна рехабилитација, често и индивидуализирано следење на пациентите со хронични заболувања и социјална интеракција за постарите пациенти. Исто така, намалувањето на обемот на работа овозможува подобра интеракција и сочувство помеѓу персоналот и пациентите. На долг рок, ова може да ја подобри благосостојбата на пациентите.
Видови медицински роботи
Употребата на роботиката во здравството и медицината значително напредна откако за прв пат беше воведена во операционите сали пред повеќе од 30 години. Во моментов, роботите помагаат во голем број медицински области:
- Роботи за хигиена,
- Роботи за нега,
- Егзоскелети,
- Социјални роботи,
- Хируршки роботи
- AI лекари
Роботи за хигиена
Одржувањето на хигиената отсекогаш имало најголема важност во здравствените установи. Конзистентната и висококвалитетна дезинфекција и хигиена се од суштинско значење за правилниот процес на заздравување. Имено, животот на пациентот може да биде загрозен, доколку тој се зарази со вирус или бактерија додека се опоравува од хируршка процедура во болницата. Оттука, темелното чистење и дезинфекција се апсолутно неопходни.
Овие задачи може да бидат долготрајни за медицинскиот персонал, но не и за роботите за хигиена. Бидејќи овие должности се едноставни, монотони и бараат минимални вештини, роботите совршено ги извршуваат. Поради нивната способност да ги уништат бактериите и вирусите кои се наоѓаат на различни површини, роботите за дезинфекција со УВ зраци станаа незаменливи во дезинфекцијата на здравствените центри. Роботите сами се движат низ објектите и ги дезинфицираат површините со УВ зраци.
Роботи за нега
Пандемијата на корона вирусот во 2020 година ги истакна ранливостите на здравствените системи ширум светот. Речиси сите земји се борат со недостиг на медицински сестри. Што е уште полошо, проекциите за недостиг само ќе се влошат. И покрај нивната напорна работа, нема доволно медицински сестри за да ги задоволат потребите на сите пациенти. Тука стапуваат на сцена роботите за нега за да ја пополнат оваа празнина.
Должностите на медицинските сестри вклучуваат бројни задачи во текот на денот, како што се следење на виталните знаци и вадење крв. И покрај значењето на овие задачи, нивниот обем може да биде физички и емоционално исцрпувачки за медицинските сестри. За среќа, денес роботите се способни да ги извршуваат овие задачи.
Извор: The Daily Beast
На пример, роботот за венпункција може да создаде 3Д слика од раката на пациентот, покажувајќи ѝ на медицинската сестра каде точно се наоѓа вената на пациентот. Ова значително го олеснува и го забрзува процесот на земање крв. Таквиот процес на вадење крв го подобрува и искуството на пациентот, бидејќи на многу луѓе иглите им се непријатни, па дури и застрашувачки.
Дополнително, роботите за нега се способни самостојно да ги следат виталните знаци на пациентите, како и да помагаат при нивно подигнување и преместување. Ова е од огромно значење за медицинските сестри, бидејќи тие можат да го посветат своето време на пациентите, обезбедувајќи подобра нега.
Егзоскелети
Иако не се типични роботи, егзоскелетите имаат големо значење во рехабилитацијата и физикалната терапија. Роботските егзоскелети се надворешен сет на мускули и коски, кои со помош на роботиката го тренираат телото или деловите од телото да се движат повторно правилно. Тие се користат во процесите на рехабилитација за да се зајакне целокупната подвижност на пациентот, да се поддржи обновувањето на еден зглоб или да се зајакне екстремитетот.
Овие медицински роботи им помагаат на пациентите кои се опоравуваат од мозочен удар или повреда на ‘рбетот да ја вратат својата подвижност. Освен тоа, тие можат и да потиснуваат одредени движења. За илустрација, егзоскелет кој се користи за потиснување на тремор може да врши движења што се спротивни на неволното тресење на пациентот.
Не само што егзоскелетите можат физички да им помагаат на пациентите, туку тие можат да бидат и емоционално трансформативни. Физичката способност за движење по мозочен удар или сериозна повреда се покажа како исклучително корисна за процесот на заздравување, бидејќи доведува до побрзо закрепнување и намалување на стресот.
Социјални роботи
Емоционалната поддршка е значајна за време на процесот на закрепнување. Понатаму, за болните или инвалидите, градењето интеракција со здравствениот персонал може да направи разлика. Како резултат на тоа, тие може да закрепнат побрзо и значително да ја подобрат својата благосостојба и квалитетот на животот. Во согласност со ова, социјалната интеракција може да биде од големо значење за постарите лица, кои може да бидат склони кон деменција и други тешки медицински состојби.
За жал, медицинските работници се обично максимално оптоварени, така што тие ретко имаат можност да се дружат со своите пациенти. За среќа, социјалните роботи се покажаа како извонредни придружници, обезбедувајќи бескрајна ангажираност, емоционална поддршка и ментална стимулација на оние на кои им се најпотребни.
Хируршки роботи
Вештите и искусни хирурзи најчесто користат хируршки роботи за извршување на сложени операции кои бараат најголема точност и прецизност. Поради нивната способност да создаваат екстремно мали засеци, хируршките роботи често помагаат да се намали инвазивноста на операцијата.
Роботската хирургија има неколку предности во однос на традиционалната хирургија. Роботите обезбедуваат доследна и постојана интраоперативна поддршка за лекарите и хируршките тимови. На пример, роботите можат да ги држат инструментите и компонентите на имплантите апсолутно неподвижни и на целната локација во тек на имплантација на завртки при декомпресивна операција на ‘рбетот.
Освен што овозможува поголема прецизност, фиксната положба на инструментите ги ослободува рацете на хируршките тимови за време на операцијата. Поради нивната прецизност, хируршките роботи го намалуваат времето потребно за изведување на процедурата. Последно, но не и помалку важно, тие можат да го намалат менталниот товар на хирурзите овозможувајќи им да ја завршат операцијата побрзо. Побрзите операции се корисни не само за болницата и хирурзите, туку и за пациентите, бидејќи тие нема да бидат долго под анестезија.
AI лекари
Вештачката интелигенција (AI) не се однесува само на чет-ботовите. Со неа се извршуваат многу покомплицирани задачи, како што е помош на лекарите да воспостават дијагнози, да пишуваат рецепти и да развијат лекови и да ги лекуваат пациентите од далечина, со што се зголемува ефикасноста на болницата.
Извор: BSI
Понатаму, алгоритмите за AI им помагаат на лекарите да воспостават попрецизна и порана дијагноза на болеста. Вештачката интелигенција е способна дури и да развие целосно уникатен и приспособен план за лекување кој е усогласен со индивидуалните барања на пациентот.
Како последица на тоа, AI лекарите им дозволуваат на нивните човечки колеги да работат побрзо, да лекуваат повеќе пациенти и да донесуваат подобри одлуки. Тие можат побрзо да ги одредат и спроведат плановите за лекување, подобрувајќи ја прогнозата на пациентот. Плус, повторливите задачи се автоматизирани, дозволувајќи им на лекарите да се концентрираат на спасување животи.
Иднината на медицинската роботика
Медицинските роботи го олеснуваат и забрзуваат процесот на заздравување и за пациентите и за негувателите. Освен тоа, тие не само што го компензираат недостатокот на персонал, туку и го ублажуваат стресот на кој постојано е изложен медицинскиот персонал. Што се однесува до пациентите, роботите можат да им помогнат да ја подобрат својата подвижност и да понудат персонализирана грижа и дружење.
Роботиката е индустрија која постојано се развива. Медицинските роботи штотуку почнаа да се употребуваат, а нови откритија допрва доаѓаат. Тие се несомнено обврзани дополнително да ја трансформираат здравствената заштита со овозможување интуитивно лекување базирано на врвна технологија. Примената на роботите во хирургијата и другите области брзо се шири. Еден пример за тоа како технологијата продолжува да ги поместува границите на здравствената заштита е создавањето на мека роботска рака која може да врши 3Д биопечатење во човечкото тело.
Еден ден, научниците би можеле да развијат микроботови – микроскопски роботи кои би можеле да вршат операција без да го отворат пациентот. Наместо тоа, тие би можеле да ја направат операцијата од внатрешноста на телото. Поради нивните мали димензии, тие нема да го оштетат ткивото како што е случајот со традиционалните процедури.
