При првото преминување на граница, од патниците ќе бидат собрани лични податоци, отпечатоци од прсти и фотографија од лицето. Официјално, целта е зголемена ефикасност и безбедност. Неофицијално, се поставува прашањето – дали Европа воведува ред или создава најголема база на биометриски податоци во историјата?
Дигитална контрола на границите и биометриски податоци
EES е замислен како автоматизиран систем што го заменува старото печатирање на пасоши. Секој патник што не е државјанин на ЕУ ќе биде регистриран електронски, со точен датум и време на влез и излез, локација на премин и биометриска евиденција.
Системот автоматски ќе следи дали некој го пречекорил дозволениот престој од 90 дена во рамките на 180 дена и ќе им овозможи на граничните служби целосен увид во историјата на патувања.
Претставниците на Брисел велат дека целта на системот е да се зголеми безбедноста на границите и да се забрзаат процедурите, особено на места со голем проток на патници. Но, заедно со ефикасноста доаѓа и нов слој на контрола: секој граѓанин ќе биде биометриски идентификуван при секое преминување на граница. За многумина, ова е чекор кон целосна дигитализација на границите, но и отворање на прашања поврзани со приватноста.
Прашањето на доверба
Биометриските податоци, како отпечатоци од прсти или скенови на лице, спаѓаат меѓу најчувствителните лични информации. За разлика од лозинките, овие податоци не можат да се променат. Доколку еднаш завршат во погрешни раце – штетата е трајна.
Европската комисија нагласува дека EES ќе функционира во согласност со Регулативата за заштита на податоци (GDPR) и дека пристап до информациите ќе имаат исклучиво надлежните институции на земјите-членки. Сепак, експертите за дигитална безбедност предупредуваат дека централизирани системи секогаш носат ризик.
Ризикот на централизацијата
Европските институции уверуваат дека сите биометриски податоци ќе бидат шифрирани и складирани ограничено време, три години по последниот влез во ЕУ, односно пет години ако е отворена административна постапка. Но, многу организации за заштита на приватноста потсетуваат дека безбедносната инфраструктура на ЕУ веќе била компромитирана во повеќе наврати, вклучително и со протекување податоци од полициски мрежи и базата на Frontex.
Дополнително, се поставува прашањето кој сè може да побара пристап до податоците. Освен граничните служби, пристап имаат и полициски и разузнавачки агенции на земјите-членки, што отвора простор за потенцијални злоупотреби и следење без јасен надзор.
Во комбинација со системи како ETIAS, кој бара дополнителна регистрација за патници од трети земји, Европа постепено создава единствено дигитално досие за секој патник.
Меѓу безбедноста и слободата
Европските функционери го бранат новиот систем со аргументот дека биометриската контрола е само чекор кон модернизација, и дека граѓаните не треба да се грижат, бидејќи податоците се безбедни, а процедурата побрза од кога било досега.
Сепак, секоја модернизација на границите носи со себе и цена – откажување од анонимноста.
Системи како EES навистина можат да ги направат патувањата побезбедни, но истовремено и толку транспарентни, што секое преминување граница станува нов внес во дигиталниот досие на граѓанинот. Извор: webmind.rs
