Економски и еколошки последици што не ги гледаме веднаш
Според достапните анализи, штрајковите на контролорите на летање (ATC) меѓу 2018 и 2022 година генерирале околу 800 милиони евра трошоци и предизвикале 3,7 милиони минути застој. Дополнително, биле емитувани околу 67 тони дополнителен CO₂. Ако се погледне пошироката слика, штрајковите на контролата на летање од 2010 година до денес ја чинеле европската економија 12 милијарди евра и предизвикале повеќе од 35.000 откажани летови.
Најсилни удари во Франција, Германија и Италија
Француските аеродроми претрпеа повеќенеделни штрајкови во текот на 2023 и 2024 година, при што точноста на летовите падна од 80 на 71 процент. Најтешкиот ден беше забележан во април 2024 година, кога во Париз беа откажани 75% од летовите, а во Марсеј нешто помалку – околу 65%. Последниот бран незадоволство во Франција се случи на 3 јули 2025 година, зафаќајќи аеродроми низ целата земја.
Во Германија, во февруари 2023 година, на седум главни аеродроми беа откажани 2.300 летови, додека во март аеродромите во Берлин, Диселдорф, Келн и Хамбург го прекинаа работењето на одредено време.
Италијанскиот авио-сектор се соочи со осум штрајкови само во првите три месеци од 2025 година, а целодневниот протест што се одржа на 10 јули предизвика сериозни пореметувања во распоредот на летови и во работата на аеродромските служби. Нов бран незадоволство е најавен и за 26 септември, кога земјанскиот персонал на аеродромите во Италија ќе стапи во 24-часовен генерален штрајк, што ќе предизвика голем број откажани летови.
Патниците како колатерална штета
Најголемите последици од овие случувања сепак ги трпат патниците, кои остануваат заглавени на аеродромите – без информации, без алтернативи и со пропуштени конекции. Освен организациските предизвици, се натрупуваат и дополнителни трошоци – за алтернативен превоз, сместување и храна. Во зависност од авиокомпанијата со која патуваат и околностите, овие трошоци често паѓаат на товар на самите патници, особено кога се работи за нискобуџетни летови.
Прашањето на одговорност: Како реагира индустријата?
Во кризни ситуации, информираноста може да биде клучна. Транспарентната комуникација и навременото известување можат значително да го намалат стресот и незадоволството на патниците. Иако многу авиокомпании доцнат со известувањата, има и позитивни примери – како српската национална авиокомпанија Air Serbia, која има практика да ги информира патниците преку социјалните мрежи и веб-страницата веднаш штом постои можност за нарушувања во сообраќајот.
Време е за реформи
Стотици илјади откажани летови, милиони минути доцнења и милијарди евра загуби јасно укажуваат дека е неопходна итна реформа во начинот на кој Европа управува со контролата на летање и со работните спорови. Без тоа, ваквите пореметувања ќе станат правило, а не исклучок.
Што можат да направат патниците?
Доколку планирате патување со авион, особено во најактивните периоди од годината – за време на летната сезона или големите празници – препорачливо е да резервирате утрински летови, кои имаат помала веројатност за ланчани доцнења.
За да бидете навремено информирани за евентуални неправилности, најдобро е да ги резервирате летовите директно преку авиокомпаниите, оставајќи ги вашите контакт податоци – број на мобилен телефон и e-mail адреса.
Дополнително, статусот на вашиот лет можете да го проверите преку веб-страницата или апликацијата Flightradar24, каде што летовите се прикажуваат во реално време, заедно со сите промени. Исто така, при избор на патничко осигурување, мудро е да одберете полиса која ги покрива и случаите на откажани летови.
